Bệnh Trĩ, một căn bệnh hết sức phiền toái - BS Bùi Xuân Dương , Kiều bào Mỹ

Mời quý vị cùng tìm hiểu một căn bệnh tương đối tế nhị mà mặc dù nó rất dễ xảy ra, rất khó chịu, và cũng rất đau đớn, nhưng nhiều ngừơi vẫn ngại nói về nó. Cũng vì ngại mà đa số bệnh nhân khi mắc phải bệnh này rồi vẫn âm thầm chịu đựng cho đến lúc quá đau, quá nặng, mới tìm đến bác sĩ chữa trị. Đó là bệnh trĩ, một căn bệnh hết sức phiền toái.

Nguyên nhân nào dẫn đến bệnh này? Các dấu hiệu nhận biết bệnh ra sao? Phương pháp trị liệu như thế nào? Và phòng ngừa bệnh trĩ bằng cách nào? Bác sĩ Bùi Xuân Dương, chuyên khoa tiêu hoá, hiện đang hành nghề tại Miền Nam California, sẽ giải đáp những thắc mắc của quý vị trong chương trình hôm nay :

Bệnh trĩ thực ra đây không phải là cái bệnh mà nguyên nhân là do mạch máu trong hậu môn bị sưng vù lên, người ta gọi là trĩ.

Thật ra cái nguyên nhân nào thì bất cứ một lý do nào mà khi cái áp suất trong mạch máu tăng cao thì chúng ta bị trĩ. Nói một cách dễ hiểu là khi mình bị bón nặng, mình rặn nhiều quá thì mạch máu bị sưng lên, lúc đó chúng ta bị trĩ. Hay là những phụ nữ trong lúc sanh đẻ họ rặn nhiều thì lúc đó mạch máu ở hậu môn bị sưng vù lên, lúc đó bị trĩ.

Nguyên nhân

Những đối tượng, những lứa tuổi nào, hoặc những người trong những nghề nghiệp nào có nguy cơ măc bệnh này cao nhứt ạ ?

Có vấn đề là nếu mình ngồi quá lâu thì máu dồn xuống hậu môn nhiều thì gây ra bệnh trĩ. Thật ra tất cả chúng ta, già trẻ lớn bé thì ai cũng có thể bị cả. Chẳng hạn những tài xế vận tải ngồi lâu, lái xe lâu, họ dễ bị. Hoặc những thanh niên thiếu nữ trẻ tuổi tập cử tạ, hoặc dùng bất cứ một thứ gì mà họ phải gồng bụng lên nhiều quá, mỗi lần cử tạ thì họ phải gồng bụng để đẩy tạ lên, trong lúc làm như vậy thì áp suất trong hậu môn tăng lên cao và do đó họ có thể dễ bị trĩ.

Nói một cách dễ hiểu thì trĩ ai cũng có thể bị cả, nhưng có điều là người Việt Nam chúng ta cứ tưởng lầm đây là căn bệnh di truyền, nghĩa là bố mẹ bị thì con cái cũng sẽ bị. Điều này thật ra không đúng. Chính xác là vì hoàn cảnh mà chúng ta tạo ra căn bệnh

Có vấn đề là nếu mình ngồi quá lâu thì máu dồn xuống hậu môn nhiều thì gây ra bệnh trĩ. Thật ra tất cả chúng ta, già trẻ lớn bé thì ai cũng có thể bị cả. Chẳng hạn những tài xế vận tải ngồi lâu, lái xe lâu, họ dễ bị. Hoặc những thanh niên thiếu nữ trẻ tuổi tập cử tạ, hoặc dùng bất cứ một thứ gì mà họ phải gồng bụng lên nhiều quá, mỗi lần cử tạ thì họ phải gồng bụng để đẩy tạ lên, trong lúc làm như vậy thì áp suất trong hậu môn tăng lên cao và do đó họ có thể dễ bị trĩ.

Hoàn cảnh đó là do ăn uống và công việc làm đòi hỏi phải ngồi nhiều, phải không ạ ?

Đó là vấn đề ăn uống, chị nói rất là đúng. Taị vì chúng ta ăn quá ít rau chẳng hạn, để bị bón nặng, rặn nhiều thì dễ bị trĩ. Mặt khác là khi người bị đi tiêu chảy nhiều quá, đi hàng chục lần, và trong lúc đi cầu nhiều như vậy thì hậu môn có thể bị sưng vù lên mà gây ra bệnh trĩ.

Dạ. Cũng xin đựoc hỏi thăm Bác Sĩ là những triệu chứng giúp cho nhận biết bệnh trĩ nó biểu hiện như thế nào ?

Cái mà người Việt Nam chúng ta thông thường hay hiểu biết là câu "Ai đau khổ vì bệnh trĩ" thì thật ra trĩ có 3 loại trĩ khác nhau. Trĩ phát xuất từ bên trong gọi là trĩ nội. Trĩ phát xuất từ mạch máu nằm bên ngoài là trĩ ngoại. Trĩ phát xuất từ nửa mạc máu bên trong và nửa mạch máu bên ngoài gọi là trĩ nửa nội nửa ngoại.

Trĩ nội xuất phát từ bên trong, mạch máu bên trong không có dây thần kinh, da non bên trong không có dây thần kinh, dễ bị chảy máu, thì người bị trĩ nội dễ làm chảy máu, trong khi trĩ ngoại nằm bên ngoài, da dày hơn, ít bị chảy máu nhưng khi mà nó sưng vù lên thì đau khủng khiếp lắm, đau ghê gớm lắm, ngồi cũng đau, đi cũng đau, đúng cũng đau. Nếu trĩ vừa nửa nội nửa ngoại thì nó vừa đau vừa bị chảy máu.

Ảnh hưởng đến sức khỏe

Giữa hai loại bệnh trĩ nội và trĩ ngoại, và loại vừa trĩ nội vừa trĩ ngoại, thì loại nào nguy hiểm nhất, thưa Bác Sĩ ?

Thật ra ít ai chết vì trĩ, thứ nhất là đau đớn nhiều, thứ hai là chảy máu. Chảy máu của trĩ nội, nhiều khi chỉ vài giọt máu nhỏ xuống nước làm đỏ bồn cầu làm cho bệnh nhân hốt hoảng. Trĩ nội như vậy là làm cho bệnh nhân sợ. Còn trĩ ngoại làm cho bệnh nhân đau, thì cái đau đớn đó nhiều khi họ lại cột nhứng cái đó lại, thì cột lại nó càng đau hơn nữa. Có một số bệnh nhân thoa những thuốc cỏ cây thì nó bị nhiễm trùng. Họ có thể chết vì nhiễm trùng nhiều hơn là chết vì bệnh trĩ.

Và bệnh trĩ có ảnh hưỏng như thế nào đối với sức khoẻ của bệnh nhân trước mắt và về lâu về dài, thưa Bác Sĩ ?

Về lâu về dài thì vấn đề nó thuộc về tâm lý. Là khi mà cái đau nó làm cho đau khi mình bị bón gây ra bệnh trĩ, rồi khi mình đi cầu nó lại đau nữa, thành ra họ cứ sợ. Mỗi lần nghĩ đến vấn đề đi đại tiên là họ sợ. Thành ra vấn đề đó làm cho ảnh hưởng tới vấn đề về tâm lý. Tại vì sợ đi đại tiện nên họ không dám ăn, sợ không dám ăn nên rơi vào cái vòng lẩn quẩn.

Thành ra đó là vấn đề tâm lý về lâu về dài, còn vấn đề cấp tốc thì thông thường trĩ không cần chữa nó tự nhiên cũng hết. Mình ngâm nước nóng, bỏ tí muối, tí baking soda (có tính sát trùng) thì mạch máu có thể teo lại. Còn xoa thuốc là chỉ để cho đỡ đau thôi. Trĩ thường thường không chữa trị gì cả thì tự nhiên nó hết và nó không gây triệu chứng gì nguy hiểm, trừ khi mình đến thầy thuốc họ bôi những thuốc cỏ cây này kia có thể khiến cho hậu môn bị teo lại thì cái đó nguy hiểm hơn.

Vấn đề trĩ là do mạch máu ở chung quanh hậu môn bị sưng vù lên, mà dưới hậu môn không phải chỉ có một mạch máu mà có nhiều mạch máu đan lại với nhau, vì vậy khi chỉ cần một mạch nhỏ thôi mà sưng vù lên thì chúng ta bị trĩ. Thành ra đầu tiên mình nên chữa bằng thuốc men trước. Tốt nhất là mình làm sao ăn những thức ăn để cho phân đi ra thật đều.

Dạ. Nhiều người lo ngại là nếu bệnh trĩ để lâu ngày mà không điều trị thì có thể dẫn tới những biến chứng tai hại về sau.

Vấn đề như thế này, thưa chị. Nói một cách dễ hiểu là trĩ không nguy hiểm lắm, nhưng mà trĩ nếu bị chảy máu và đau, nhất là với những người trên 50 tuổi, thì chúng tôi khuyên nên đi soi ruột già. Vấn đề rất là quan trọng, tại vì đi soi để coi vấn đề chảy máu không phải là ung thư từ bên trong ruột cùng, ruột già, tại vì cái ruột cùng (ruột thừa, ruột dư) cũng có thể làm chảy máu bên trong đó, đó một nguyên nhân rất là nguy hiểm, đó là ung thư ruột già, ung thư ruột cùng.

Vì vậy khi mà lớn tuổi, 50 tuổi trở lên, đau hay không đau, cũng nên đi soi ruột già để coi thứ bên trong ruột già có bị ung thư hay không. Nhiều cái trĩ làm cho bệnh nhân đau, nhờ cái đau đớn đó họ mới đi khám ở phòng mạch của bác sĩ. Vì vậy người ta mới khuyên nên đi soi ruột già. Bệnh trĩ cũng có cái lợi là bắt bệnh nhân phải đi soi ruột già.

Phương pháp điều trị và phòng tránh

Nói tới các phương pháp điều trị bệnh trĩ thì nhiều người băn khoăn là người thì điều trị bằng thuốc uống, có người phải đi phẫu thuật, thì trường hợp nào phải điều trị bằng thuốc và trường hợp nào phải phẫu thuật, thưa Bác Sĩ ?

Vấn đề trĩ là do mạch máu ở chung quanh hậu môn bị sưng vù lên, mà dưới hậu môn không phải chỉ có một mạch máu mà có nhiều mạch máu đan lại với nhau, vì vậy khi chỉ cần một mạch nhỏ thôi mà sưng vù lên thì chúng ta bị trĩ. Thành ra đầu tiên mình nên chữa bằng thuốc men trước. Tốt nhất là mình làm sao ăn những thức ăn để cho phân đi ra thật đều.

Thứ hai là tránh nhiều loại gia vị cay như tiêu, ớt. Những loại gia vị cay làm xót đầu lưỡi, làm xót bao tử thì khi mà đi qua ruột cùng có thể làm rách hậu môn, sưng hậu môn lên. Cách chữa trị là ngâm hậu môn trong nước ấm làm cho giảm nơi bị sưng. Sau khi ngâm xong thì có thể nhét những thuốc hình viên đạn (suppositoire) hoặc là bôi thuốc trụ sinh vào.

Nếu những trường hợp đó mà không hết, càng ngày nó càng lớn hơn, và có những loại trĩ thông thường khi đi cầu xong mà nó thụt vào bên trong lại thì nhiều khi cần phải mổ. Nhưng có loại trĩ lớn đến nổi lấy tay ấn vào trong mà nó cũng không vào thì những trường hợp đó cần phải mổ. Những bệnh nhân đó khi mổ thì chỉ cần lấy cái trĩ đó thôi, chứ còn nếu mình không điều trị nguyên nhân như táo bón thì mai mốt cái trĩ khác sẽ mọc lại.

Dạ vâng. Như vậy một khi đã cắt trĩ rồi thì không thể nào yên tâm là nó sẽ không tái phát ?

Đúng rồi , mà phải lưu ý đến việc phòng bệnh.

Nhân đây cũng xin hỏi Bác Sĩ là làm thế nào để có thể phòng tránh được bệnh trĩ ?

Cái quan trọng nhất là mình đừng để bón. Quan trọng thứ hai là khi cơ thể mình báo cho mình biết là cần phải đi cầu thì mình phải đi ngay vì nếu tình tràng này tái diễn lâu ngày thì mình sẽ bị bón. Khi bị bón thì thay vì cơ thể mình tự nhiên đưa phân ra ngoài thì mình phải rặn nó mới đưa phân ra được. Mỗi lần rặn thì hậu môn bị sưng lên. Vì vậy tốt nhất là làm thế nào để đi cầu được đều đặn. Nếu có tập thể dục thì nên tránh việc cử tạ quá nhiều mà nên tập chạy bộ hay tập đi bộ, tập bơi thì tốt hơn.

Ngoài ra có những món thức ăn, những loại thức ăn nào mà Bác Sĩ nghĩ rằng đặc biệt có thể kích thích tiêu hoá dễ dàng, có thể giúp cho những người thường xuyên bị táo bón giải quyết đựoc vấn đề của mình nhẹ nhàng hơn không ạ ?

Thường chúng tôi khuyên là tốt nhất là rau dền, rau muống, rau đay, cải cúc ... mấy thứ đó rất là nhuận trường.

Và liều lượng như thế nào một ngày mới gọi là vừa đủ, thưa Bác Sĩ ?

Vâng ạ. Người ta nói một ngày mình phải ăn 30 gr chất xơ. Mà tưởng tượng một quả táo chỉ có 3 gr, như vậy phải ăn gấp 10 lần, mà một ngày ăn 10 quả táo thì ai ăn cho được.

Thành ra vì vậy chúng tôi vẫn thường khuyên là nếu không ăn được nhiều như vậy thì ít nhất cũng nua các loại thuốc bột mình pha, mình khuấy lên, mình uống. Hoặc những người nào không sợ mập, không bị vấn đề mập cản trở vấn đề ăn uống thì có những loại trái cây khô thì mình ăn giúp sự đi cầu dễ dàng hơn

Vâng. Ngoài ra quả trái cây thì chắc cũng cần phải lưu ý đến nước phải không ạ ?

Nước, vâng ạ. Thật ra người ta cũng khuyên là uống ít nhất từ một tới hai lít nước. Cái này có thể nó làm cho da dẻ mát mẻ hơn và cái thận đựoc tốt hơn, trong đó có vấn đề đi cầu cũng dễ dãi hơn.

Dạ vâng. Chúng tôi chân thành cảm ơn thời gian Bác sĩ Bùi Xuân Dương đã dành cho cuộc trao đổi này.

Bệnh Trĩ - BS Dương Phước Hưng

1- Bệnh trĩ là gì ?

Là bệnh được tạo thành do dãn quá mức các đám rối tĩnh mạch trĩ.

Là bệnh rất phổ biến, đứng hàng đầu trong các bệnh lý vùng hậu môn đến nhập viện.

Bệnh nhân mắc bệnh trĩ thường đi khám và điều trị rất muộn sau nhiều năm, vì bệnh tuy có ảnh hưởng tới cuộc sống nhưng không nặng nề nên bệnh nhân thường bỏ qua và vì bệnh ở vùng kín đáo nên bệnh nhân thường ngại ngùng nhất là phụ nữ.

2- Triệu chứng nào đưa bệnh nhân đến khám bệnh ?

Có 2 triệu chứng chính đưa bệnh nhân đi khám bệnh là chảy máu và sa búi trĩ.

- Chảy máu là triệu chứng có sớm nhất và thường gặp nhất. Đây là một trong những lý do đưa bệnh nhân đến khám. Lúc đầu chảy máu rất kín đáo, tình cờ bệnh nhân phát hiện khi nhìn vào giấy chùi vệ sinh sau khi đi cầu hoặc nhìn vào phân thấy vài tia máu nhỏ dính vào thỏi phân rắn. Về sau mổi khi đi cầu phải rặn nhiều do táo bón thì máu chảy thành giọt hay thành tia. Muộn hơn nữa cứ mỗi lần đi cầu, mỗi lần đi lại nhiều, mỗi lần ngồi xổm máu lại chảy. có khi máu chảy rất nhiều bắt bệnh nhân phải vào cấp cứu. Đôi khi máu từ búi trĩ chảy ra đọng lại trong lòng trực tràng rồi sau đó mới đi cầu ra nhiều máu cục.

- Sa búi trĩ : thường xảy ra trễ hơn sau một thời gian đi cầu có chảy máu, lúc đầu sau mỗi khi đại tiện thấy có khối nhỏ lồi ra ở lỗ hậu môn, sau đó khối đó tự tụt vào được. Càng về sau khối lồi ra đó to lên dần và không tự tụt vào sau khi đi cầu nữa mà phải dùng tay nhét vào. Cuối cùng khối sa đó thường xuyên nằm ngoài hậu môn.

- Ngoài 2 triệu chứng chính trên, bệnh nhân có thể có kèm theo các triệu chứng khác như đau khi đi cầu, ngứa quanh lỗ hậu môn. Thông thường trĩ không gây đau, triệu chứng đau xảy ra khi có biếng chứng như tắc mạch, sa trĩ nghẹt hay do các bệnh khác ở vùng hậu môn như nứt hậu môn, áp xe cạnh hậu môn… Triệu chứng ngứa xảy ra do búi trĩ sa ra ngoài và tiết dịch gây viêm da quanh hậu môn làm cho bệnh nhân cảm thấy hậu môn lúc nào cũng có cảm giác ướt và ngứa.

3- Lầm lẫn bệnh trĩ với các bệnh khác ?

Do triệu chứng chính thường dẫn bệnh nhân đến khám là chảy máu, sa trĩ và đau là các triệu chứng có thể gặp trong nhiều bệnh khác nên dễ lầm lẫn nếu không đi khám. Với triệu chứng chảy máu có bệnh ung thư hậu môn trực tràng cũng cho triệu chứng giống như vậy, nếu bệnh nhân cứ cho là mình bị bệnh trĩ không đi khám đến khi ung thư phát triển to thì không còn khả năng điều trị được. Ngoài ung thư, hậu môn trực tràng có bệnh cũng cho dấu hiệu chảy máu như vậy là polype trực tràng, đây là bệnh cần can thiệp cắt bỏ thì mới hết bệnh chứ không thể điều trị bằng thuốc. Búi trĩ sa ra ngoài thường lầm với sa trực tràng, hai bệnh có cách điều trị khác nhau.

4- Nguyên nhân và yếu tố thuận lợi gây bệnh trĩ ?

Nguyên nhân của bệnh chưa được xác định rõ ràng và chắc chắn. Những yếu tố sau đây được coi như là những điều kiện thuận lợi cho bệnh phát sinh :

- Táo bón kinh niên : Những bệnh nhân này mỗi khi đi cầu rặn nhiều, khi rặn áp lực trong lòng ống hậu môn tăng lên gấp 10 lần. Táo bón lâu ngày làm xuất hiện các búi trĩ. Các búi trĩ dần dần to lên và khi to quá sẽ sa ra ngoài.

- Hội chứng lỵ : Những bệnh nhân bị bệnh lỵ mỗi ngày đại tiện nhiều lần và mỗi lần đại tiện phải rặn nhiều làm tăng áp lực trong ổ bụng.

- Tăng áp lực ổ bụng : Những bệnh nhân viêm phế quản mạn tính, những bệnh nhân dãn phế quản, phải ho nhiều, những người làm lao động nặng như khuân vác... làm tăng áp lực trong ổ bụng, dễ dàng cho bệnh trĩ xuất hiện.

- Tư thế đứng : khi nghiên cứu áp lực tĩnh mạch trĩ, người ta ghi nhận áp lực tĩnh mạch trĩ là 25cm H2O ở tư thế nằm, tăng vọt lên 75cm H2O ở tư thế đứng. Vì vậy, tỉ lệ mắc bệnh trĩ ở người phải đứng lâu, ngồi nhiều, ít đi lại như thư ký bàn giấy, nhân viên bán hàng, thợ may v…v…

- U bướu hậu môn trực tràng và vùng chung quanh : như ung thư trực tràng, u bướu vùng tiểu khung, thai nhiều tháng… khi to có thể chèn ép và cản trở đường về tĩnh mạch hồi lưu làm cho các đám rối trĩ căng phồng lên tạo thành bệnh trĩ. Trong những trường hợp này, trĩ được tạo nên do những nguyên nhân cụ thể, rõ ràng nên được gọi là trĩ triệu chứng, khi điều trị ta phải điều trị nguyên nhân chứ không trị như bệnh trĩ.

5- Điều trị

Người ta chỉ điều trị khi trĩ gây những rối loạn ảnh hưởng đến sinh hoạt và năng suất lao động của người bệnh.

Ngăn chặn các yếu tố thuận lợi phát sinh bệnh trĩ :

- Tập thói quen đi cầu đều đặn hàng ngày.

- Điều chỉnh thói quen ăn uống :

* Tránh các chất kích thích như cà phê, rượu, trà.

* Tránh các thức ăn nhiều gia vị như ớt, tiêu.

* Uống nước đầy đủ.

* Ăn nhiều chất xơ.

- Vận động thể lực : nên tập thể dục và chơi các môn thể thao nhẹ như bơi lội, đi bộ…

- Điều trị các bệnh mãn tính hiện có như viêm phế quản, dãn phế quản, bệnh lỵ …

Điều trị nội khoa :

- Vệ sinh tại chỗ tốt bằng phương pháp ngâm nước ấm 2 – 3 lần/ngày, mỗi lần 15 phút.

- Thuốc uống: gồm các thuốc có tác nhân trợ tĩnh mạch, dẫn xuất từ flavonoid. Cơ chế tác động của các thuốc này là làm gia tăng trương lực tĩnh mạch, bảo vệ vi tuần hoàn, giảm phù nề nhờ tác động kháng viêm tại chỗ, chống nhiễm trùng và chống tắc mạch.

- Thuốc tại chỗ : gồm các loại thuốc mỡ (pommade) và đạn dược (suppositoire) bao gồm các tác nhân kháng viêm, vô cảm tại chỗ và dẫn xuất trợ tĩnh mạch.

Điều trị bằng thủ thuật :

1- Chích xơ :

Là phương pháp dễ thực hiện, đơn giản, nhanh chóng và an toàn. Tuy nhiên, người thực hiện thủ thuật phải là bác sĩ có kinh nghiệm với kỹ thuật vững vàng mới cho kết quả tốt và tránh được các biến chứng. Mục đích chính của chích xơ là giảm lưu lượng máu đến búi trĩ, tạo mô sẹo xơ dính vào lớp cơ dưới lớp dưới niêm mạc giúp giảm triệu chứng chảy máu.

Chích xơ được chỉ định trong trĩ độ 1 và trĩ độ 2,

Trong kỹ thuật chích xơ cần chú ý một số việc :

- Sử dụng đúng loại kim : Kim dài, có ngạnh chặn ở gần đầu kim để tránh xuyên thấu sâu, nếu có kim gập góc thì rất tốt, ống chích chuyên dùng. Thuốc chích xơ thường dùng hiện nay là dầu phenol và polidocanol.

- Vị trí chích là ở gốc búi trĩ, nằm trên đường lược và ở đáy búi trĩ. Khối lượng thuốc bơm khoảng 3-5 ml, bom chậm, trong lúc bom thuốc nếu thấy chỗ chích đổi màu trắng là chích vào lớp thượng bì, ngừng chích ngay vì sẽ gây biến chứng loét hoại tử sau chích. Vị trí chích thông thường là ở 4giờ , 7giờ và 11giờ.

- Biến chứng :

* Chảy máu chỗ chích : nếu phát hiện trong lúc chích dùng gạc đè vào, nếu không giảm dùng dụng cụ thắt trĩ bằng vòng cao su thắt vùng chảy máu.

* Chích vào tuyến tiền liệt : trong trường hợp chích quá sâu ở vị trí 11giờ-1giờ có thể gặp biến chứng bí tiểu, viêm mào tinh và tinh hoàn, viêm tuyến tiền liệt, rò hậu môn âm đạo…

2- Thắt trĩ bằng vòng cao su :

Thắt trĩ bằng vòng cao su được chỉ định điều trị trĩ nội độ 1 và 2, một số tác giả áp dụng cho cả trĩ nội độ 3 nhưng kết quả giới hạn.

Thắt trĩ bằng vòng cao su đã được thực hiện từ thế kỷ 19 nhưng vì cột búi trĩ chung với cả da quanh hậu môn nên sau thắt rất đau, cho nên không được sử dụng rộng rải. Đến năm 1958 Blaisdell đã thành công với việc chỉ cột búi trĩ không có lẫn da và các mô chung quanh. Barron 1963 đã tạo ra dụng cụ để thắt trĩ với vòng cao su và sau đó với dụng cụ cải tiến của Mc Giveny đã đưa điều trị thắt trĩ với vòng cao su thành một phương pháp điều trị trĩ thành công và được lựa chọn hàng đầu trong các phương pháp điều trị bằng thủ thuật.

Nguyên tắc chính của thắt vòng cao su là giảm lưu lượng máu đến búi trĩ, tạo mô sẹo xơ dính vào lớp cơ dưới lớp dưới niêm mạc, do đó sẽ cố định ống hậu môn đúng với nguyên tắc bảo tồn lớp đệm hậu môn.

3- Quang đông hồng ngoại :

Phương thức sử dụng nhiệt điều trị trĩ đã được thực hiện hàng trăm năm nay. Mục tiêu của phương pháp làm đông là làm cho mô bị đông lại bởi tác động của sức nóng, tạo nên sẹo xơ làm giảm lưu lượng máu đến búi trĩ và cố định trĩ vào ống hậu môn. Với tia Laser, dòng điện cao tần cũng có tác động làm đông như tia hồng ngoại, nhưng sự chính xác về độ sâu xuyên thấu của tác động làm đông của 2 phương pháp này không chính xác bằng tia hồng ngoại với máy quang đông. Sự xuyên thấu mô của tia hồng ngoại được định trước bằng cách điều chỉnh tốc độ của tia và độ hội tụ chính xác trên lớp mô này. Máy quang đông hồng ngoại có lợi là không gây nhiễu các dụng cụ điện tử gắn trên người bệnh như máy điều hòa nhịp tim.

Quang đông hồng ngoại được chỉ định với trĩ nội độ 1 và độ 2. Phương pháp này có ưu điểm là không đau, an toàn, cầm máu rất hiệu quả nhưng có nhược điểm là máy khá đắt và thường phải làm thủ thuật nhiều lần.

PHẪU THUẬT

Với các phát hiện về sinh bệnh học và giải phẫu học, từ thập niên 90 có các phương pháp phẫu thuật mới như khâu treo trĩ, phẫu thuật Longo, khâu cột động mạch trĩ dưới hướng dẫn của siêu âm Doppler. Các phương pháp phẫu thuật mới này dựa trên nguyên tắc bảo tồn lớp đệm hậu môn, giảm lưu lượng máu đến búi trĩ và cố định mô trĩ vào ống hậu môn. Với các phương pháp phẫu thuật sau này, vùng phẫu thuật nằm trên cột Morgagni, là vùng không có các tiếp nhận cảm giác, do đó khi phẫu thuật vùng này có lợi điểm là không đau.

1- Nhóm phẫu thuật 1 : gồm 2 nhóm phẫu thuật .

a- Phẫu thuật cắt khoanh niêm mạc :

Phẫu thuật Whitehead: nguyên tắc là cắt khoanh niêm mạc và lớp dưới niêm mạc có các búi tĩnh mạch trĩ, sau đó kéo niêm mạc từ trên xuống khâu với da ở hậu môn. Phương pháp này hiện nay hầu như không được sử dụng vì để lại nhiều biến chứng nặng nề như hẹp hậu môn, đại tiện mất tự chủ và rỉ dịch ở hậu môn. Nhưng vì tính chất triệt để của phẫu thuật nên nhiều tác giả vẫn sử dụng nguyên tắc của phẫu thuật này nhưng cải biên lại để làm giảm các biến chứng, ví dụ phẫu thuật Toupet.

b- Phẫu thuật cắt từng búi trĩ :

Nguyên tắc phẫu thuật này là cắt riêng biệt từng búi trĩ một, để lại ở giữa các búi trĩ các mảnh da-niêm mạc (cầu da niêm mạc). Nhóm phẫu thuật này gồm có PT Milligan Morgan (1937), PT Ferguson (1959), PT Parks (1965), PT BV Việt Đức (Nguyễn Đình Hối, 1966).

Nhóm phẫu thuật này gồm 2 nhóm chính là :

- Cắt trĩ mở : PT Milligan Morgan , PT Nguyễn Đình Hối .

- Cắt trĩ kín : PT Ferguson.

Nhóm phẫu thuật này tránh được các biến chứng của nhóm phẫu thuật cắt khoanh niêm mạc da, nhưng vẫn còn nhược điểm là đau sau mổ, thời gian nằm viện dài, thời gian trở lại lao động muộn và không hiệu quả trong các trường hợp trĩ vòng.

2- Nhóm phẫu thuật 2:

Xuất phát từ các nhược điểm của nhóm phẫu thuật dưới cột Morgagni và các phát hiện mới về sinh bệnh học, từ thập niên 90, dựa trên nguyên tắc bảo tồn khối đệm hậu môn, giảm lưu lượng máu đến búi trĩ và thu nhỏ thể tích khối trĩ, một số phẫu thuật mới đã ra đời với nguyên tắc treo hậu môn như PT Longo, khâu treo trĩ bằng tay và nguyên tắc thu nhỏ thể tích khối trĩ như PT khâu cột động mạch trĩ dưới hướng dẫn của siêu âm Doppler.

a- PT Longo (1993) :

Là phẫu thuật sử dụng máy khâu vòng để cắt một khoanh niêm mạc trên đường lược 2-3 cm và khâu vòng bằng máy bấm. Nguyên tắc của phẫu thuật này là cắt và khâu khoanh niêm mạc, nhằm mục đích giảm lưu lượng máu đến đám rối tĩnh mạch trĩ để thu nhỏ thể tích trĩ và treo được đệm hậu môn vào ống hậu môn. Phương pháp này được ưa chuộng vì không đau, thời gian nằm viện ngắn, trả bệnh nhân về lao động sớm, nhược điểm này là chi phí cao, chưa được đánh giá đầy đủ về hiệu quả do thời gian theo dõi còn ngắn .

b- Khâu treo trĩ bằng tay :

Đây là phương pháp cải biên của phẫu thuật Longo ở các nước đang phát triển do giá thành cao của PT Longo . PT này đã được Ahmed M Hussein, Nguyễn Mạnh Nhâm, Nguyễn Trung Vinh, Nguyễn Trung Tín báo cáo ở các hội nghị. Phương pháp này cũng dựa trên nguyên tắc của phẫu thuật Longo là làm giảm lưu lượng máu đến búi trĩ để thu nhỏ thể tích khối trĩ và treo búi trĩ lên ống hậu môn bằng các mũi khâu tay khâu xếp nếp niêm mạc trên đường lược 2-3 cm. Phương pháp này chỉ mới được báo cáo sau năm 2001.

c- Khâu cột động mạch trĩ dưới hướng dẫn của siêu âm Doppler.

Phương pháp này được Kazumasa Morinaga thực hiện lần đầu năm 1995, với một dụng cụ có tên là Moricorn, là một máy gồm một đầu dò siêu âm Doppler gắn liền trong một ống soi hậu môn, qua dụng cụ này tác giả dò tìm 6 động mạch, là những nhánh tận của động mạch trực tràng trên, và các nhánh động mạch này được khâu cột ở vị trí trên đường lược 2cm.

Nguyên tắc của phương pháp này là làm giảm lưu lượng máu đến các búi trĩ, chỉ áp dụng cho trĩ nội độ 2 và 3, ưu điểm của phương pháp này là không đau và bảo tồn được đệm hậu môn.

Cả ba phương pháp này không giải quyết được các trường hợp trĩ nội tắc mạch và các trường hợp có mẫu da thừa lớn.

Chỉ định điều trị :

- Trĩ có thể là bệnh, có thể là triệu chứng của một bệnh khác. Chỉ được phẫu thuật khi là trĩ bệnh . Một sai lầm thường mắc phải là cắt trĩ cho một bệnh nhân bị ung thư trực tràng. Có thể trĩ là triệu chứng của ung thư trực tràng, có thể là ung thư trực tràng xuất hiện trên một bệnh nhân có trĩ đã lâu. Vì vậy, trước khi mổ phải khẳng định không có các thương tổn thực thể khác ở vùng hậu môn trực tràng.

- Trĩ có thể điều trị khỏi bằng nội khoa hay các phương pháp vật lý. Vì vậy, phẫu thuật chỉ nên được xem là phương sách cuối cùng khi các phương pháp kể trên không hiệu quả, bởi vì phẫu thuật can thiệp vào giải phẫu học và sinh lý học bình thường và có thể kèm theo các di chứng nặng nề khó sửa chữa.

- Chỉ định mổ áp dụng cho trĩ nội độ 3, độ 4, trĩ có huyết khối, trĩ vòng sa và trĩ xuất huyết trầm trọng.

- Trĩ ngoại : Trĩ ngoại không có chỉ định điều trị thủ thuật và phẫu thuật trừ khi có biến chứng nhiễm trùng, lở loét hay tắc mạch tạo thành những cục máu đông nằm trong các búi trĩ. Phẫu thuật điều trị tắc mạch trong cấp cứu là rạch lấy cục máu đông. Ngay sau mổ bệnh nhân cảm thấy dễ chịu và hết đau ngay.

- Trĩ nội :

* Độ 1 : chích xơ hoặc làm đông bằng nhiệt.

* Độ 2 : làm đông bằng nhiệt, thắt bằng dây thun hay cắt trĩ.

* Độ 3 : thắt bằng dây thun hay cắt trĩ.

* Độ 4 : cắt trĩ.

* Trĩ sa nghẹt : dùng thuốc điều trị nội khoa và ngâm nước ấm cho đến khi búi trĩ hết phù nề, tại chỗ ổn định, sau đó mới mổ cắt trĩ.