Kế Hoạch Hóa Gia Đình - BS Nguyễn văn Đích , Kiều bào Mỹ

Kế hoạch gia đình là một nhu cầu của đời sống. Nhiều phụ nữ đã dùng một phương pháp ngừa thai nào đó tuy nhiên vẫn có những trường hợp thụ thai ngoài ý muốn khiến cho môt số phải phá thai. Kỹ thuật ngày nay cho phép ngừa thai một cách có hiệu quả, ngừa thai thất bại là vì không áp dụng đúng cách.

Có các phương pháp dùng thuốc, phương pháp cơ học, triệt sản và phương pháp tự nhiên.

1. Dùng thuốc ngừa thai :

Có hai lọai thuốc ngừa thai, một lọai thông dụng dùng hỗn hợp estrogen và progestin, một lọai khác dùng progestin mà thôi. Thuốc ngừa thai có tác dụng ngăn chặn sự rụng trứng, cản trở sự di chuyển của tinh trùng, ngăn cản sự đậu thai.

Ngoài tác dụng ngừa thai, thuốc còn có lợi là làm cho kinh nguyệt đều, giảm đau bụng kinh, giảm tỉ lệ ung thư nội mạc tử cung và ung thư buồng trứng.

Tác dụng phụ bất lợi có thể xảy ra ở một số người là nhức đầu, buồn nôn, lên cân, trầm cảm, tăng tỉ lệ viêm tắc tĩnh mạch và đau tim. Các thuốc viên lọai mới an toàn hơn, ít biến chứng tim mạch, không gây ung thư vú trừ trường hợp có gien di truyền BRCA1.

Có nhiều cách đưa thuốc vào cơ thể, như viên để uống, cao dán, vòng âm đạo, tiêm bắp.

Thuốc viên:

Lọai viên kết hợp dùng trong 28 ngày trong đó 21 viên dầu có kích thích tố, 7 viên kế tiếp chỉ là thuốc bổ máu. Phụ nữ uống lọai thuốc kết hợp thấy đường kinh đều đặn mỗi tháng. Thuốc progestin đơn thuần dành cho phụ nữ không dùng được kích thích tố nữ, cần uống liên tiếp. Uống progestin không mà thôi có thể không thấy đường kinh. Trong mọi trường hợp cần uống thuốc đều đặn vào cùng một thời điểm mỗi ngày. Nếu quên một ngày, cần uống bù vào ngày hôm sau, nếu quên 2 ngày, nhất là trong thời kỳ trứng rụng, cần dùng thêm phương pháp phụ hỗ trợ.

Thuốc tiêm:

Thuốc DepoProvera, tiêm bắp thịt mỗi 3 tháng.Tiện lơi là không quên, tác dụng phụ có thể là ra huyết âm đạo, không có kinh, nổi mụn, nhức đầu, trầm cảm, lên cân và loãng xương nếu dùng trên 2 năm.

Cao dán:

Cao dán cũng kết hợp 2 lọai kích thích tố như thuốc viên nồng độ kích thích tố nữ được hấp thụ cao hơn khiến có ý kiến lo ngại rằng có thể có biến chứng tắc mạch tuy nhiên điều này không xảy ra. Cao dán tiện lợi vì chỉ phải dán 1 lá mỗi tuần trong 3 tuần liên tiếp tránh bị quên như khi dùng thuốc viên.

Vòng âm đạo:

Vòng âm đạo cũng là một cách đưa hỗn hợp kích thích tố nữ và progestin vào cơ thể. Phụ nữ tự đặt vòng vào âm đạo trong 3 tuần, lấy vòng ra vào tuần lễ thứ tư, khi đó sẽ có kinh.

2. Các phương pháp cơ học :

Như bao cao su, màng chắn,…ngăn chặn không cho tinh trùng lọt vào cổ tử cung để gặp trứng ở ống dẫn trứng. Những người dung phương pháp cơ học cũng dùng thêm thuốc diệt tinh trùng để tăng hiệu quả. Bao cao su là một phương tiện dễ kiếm, dễ dùng, có hiệu quả cao lại ngừa được các bệnh truyền qua đường sinh dục, như bệnh liệt kháng, lậu mủ, giang mai….

3. Vòng tránh thai :

Vòng tránh thai là dụng cụ do bác sĩ đặt vào tử cung, tạo ra phản ứng viêm, cản trở sự di chuyển của tinh trùng và tránh đậu thai. Lọai vòng tiết ra chất đồng có tác dụng trong 10 năm, loại vòng tiết ra levonorgestrel giảm sự ra huyết và đau bụng kinh, tác dụng trong 5 năm. Vòng tránh thai có chỉ định tốt ở phụ nữ đã có con và gia đình ổn định.

4. Triệt sản :

Cột ống dẫn trứng có thể làm ở ngọai chẩn. Cột ống dẫn trứng có hiệu quả cao nhất và vĩnh viễn. Có thể cột ống dẫn trứng ngay sau khi sinh hoặc lâu sau. Cột ống dẫn tinh cũng có hiệu quả vĩnh viễn, phải dùng phương pháp khác hỗ trợ trong thời gian từ 3 - 6 tháng cho đến khi hết tinh trùng trong tinh dịch.

5. Phương pháp tự nhiên dựa vào chu kỳ kinh nguyệt :

Ta biết rằng ở những người có đường kinh nguyệt đều 28 - 30 ngày, trứng rụng vào giữa chu kỳ, vào ngày thứ 14 - 15 từ khi thấy kinh. Trứng sống được 1 ngày, tinh trùng sống được 5 ngày trong bộ phận sinh dục nữ. Mỗi tháng phụ nữ có thể thụ thai trong 6 ngày. Một ngày sau khi trứng rụng, phụ nữ không còn có thể thụ thai. Để ngừa thai theo phương pháp tự nhiên, có thể:

- Theo dõi nhiệt độ, đo nhiệt độ mỗi buổi sáng khi vừa thức dậy. Vào ngày trứng rụng, nhiệt độ tăng 0.5 độ F hoặc 0.3 độ C . Cần kiêng cữ cho đến ngày thứ 3 sau khi nhiệt độ tăng;

- Theo lịch, ngày trứng rụng thay đổi nên phụ nữ phải theo dõi kinh nguyệt trong 12 chu kỳ, rồi trừ 18 ngày trong chu kỳ ngắn nhất, trừ 11 ngày trong chu kỳ dài nhất. Thời gian phải kiêng cữ là thời gian ở giữa chu kỳ. Thí dụ chu kỳ ngắn nhất là 26 ngày, 26 - 18 là 8, chu kỳ dài nhất là 30 ngày 30 - 11 là 19, sẽ phải kiêng cữ từ ngày thứ 8 đến ngày 19;

- Theo dõi sự rụng trứng bằng cách theo dõi sự tiết dịch của cổ tử cung. Phải kiêng cữ từ khi thấy tiết dịch cho đến 4 ngày sau khi hết tiết dịch;

- Cho con bú toàn phần 8 - 10 lần mỗi ngày kể cả 1 lần ban đêm khiến cho phụ nữ không có đường kinh và không thụ thai trong 6 tháng. Sau 6 tháng, phụ nữ cho con bú có thể thụ thai trước khi thấy đường kinh trở lại.

Phương pháp tự nhiên không tốn kém và không có tác dụng phụ tuy cần phải kiêng cữ nhiều ngày. Nếu biết áp dụng đúng, ngừa thai theo phương pháp tự nhiên đạt kết quả cao hơn dùng thuốc.

6. Ngừa thai khẩn cấp :

Ngừa thai khẩn cấp là biện pháp đê phòng trong trường hợp bất ngờ. Có hai cách hoặc dùng thuốc, hoặc dùng vòng tránh thai.

Có 2 lọai thuốc là Preven và Plan B, cần phải uống càng sớm càng tốt trong 72 giờ sau khi giao hợp. Preven uống 2 viên 2 lần cách 12 giờ, Plan B 1 viên cách 12 giờ. Thuốc có tác dụng phụ là làm buồn nôn và có thể nôn mửa. Nếu nôn 1 giờ sau khi uống thuốc cần uống lại. Chỉ có 1 - 2% phụ nữ thụ thai nếu uống thuốc trong vòng 72 giờ.

Có thể đặt vòng tránh thai trong vòng 5 ngày sau khi giao hợp. Vòng tránh thai cũng rất có hiệu quả trong việc ngừa thai khẩn cấp. Nếu không thây kinh trong 4 tuần, cần thử xem có thai hay không.

7. Chọn lựa :

Người phụ nữ phải chọn cho mình một cách ngừa thai thích hợp dựa vào:

- Hiệu quả, thay đổi tùy phương pháp, ở sự áp dụng đúng cách hay không,

- Ngừa thai vĩnh viễn hay tạm thời, tùy theo còn muốn sinh hay không

- Thuận tiện hay không thí dụ uống thuốc mỗi ngày, tiêm thuốc mỗi 3 tháng hay đặt vòng trong 10 năm,

- Giá tiền thí dụ thuốc viên tốn 35 Dollars/tháng, đặt vòng 200-400/vòng, cột buồng trứng 2500-4000 Dollars,

- Tình trạng sức khỏe, thuốc viên tuy ít tác dụng phụ nhưng có thể tăng nguy cơ bệnh tim mạch, không nên dùng ở người trên 35 tuổi, mập,hút thuốc lá, cao huyết áp không ổn định.

- Ngừa bệnh truyền qua đường sinh dục, bao cao su có chỉ định ở những người có nguy cơ bị nhiễm HIV, lậu…,

- Phù hợp với người phối ngẫu,

- Phù hợp với tôn giáo.

Tóm lại ngày nay có nhiều phương pháp ngừa thai có hiệu quả, người phụ nữ cần bàn với bác sĩ gia đình hoặc sản khoa để chọn phương pháp thích hợp và biết áp dụng đúng cách.

HỎI-ĐÁP

Hỏi: Tôi đang uống thuốc ngừa thai mà có thai thì có hạị gì cho thai nhi không?

Đáp: Không, cho đến nay chưa có báo cáo nào về tác dụng bất lợi trên thai nhi.

Hỏi: Bao lâu sau khi ngưng thuốc thì có thể có thai?

Đáp: Sau khi ngưng thuốc uống, có thể có thai ngay, một số người có thể muốn thấy một vài chu kỳ kinh nguyệt tự nhiên trước khi thụ thai. Những người tiêm DepoProvera, thấy đường kinh trở lại bình thường trong vòng 9 tháng, có thể thụ thai trong vòng 1 năm.

Hỏi: Nên bắt đầu uống viên thuốc đầu tiên lúc nào?

Đáp: Có thể uống bất cứ lúc nào. Có thể uống:

- Ngày đầu tiên khi bắt đầu thấy kinh, như vậy ngừa thai có hiệu quả ngay,

- Ngày đầu tiên mua thuốc về nếu biết chắc là không có thai, ngừa thai sẽ có hiệu quả sau 7 ngày,

- Ngày chủ nhật đầu tiên sau khi thấy kinh, ngừa thai sẽ có hiệu quả sau 7 ngày.

Hỏi: Tôi cho con bú vậy có uống thuốc ngừa thai được không?

Đáp: Phụ nữ cho con bú nếu muốn dùng thuốc ngừa thai nên dùng thuốc progestin hơn là kết hợp progestin estrogen. Nhà sản xuất khuyên phụ nữ cho con bú dặm bắt đầu dùng progestin sau 3 tuần, phụ nữ cho con bú tòan phần sau 6 tuần. Đối với viên thuốc kết hợp, hội Sản khoa Hoa kỳ khuyên nên bắt đầu sau 6 tuần, sau khi sự tiết sữa đã ổn định. Tổ chức Y tế Thế giới khuyên nên hoãn dùng thuốc ngừa thai kết hợp đến 6 tháng sau khi sinh.

Hỏi: Tôi đã “cột buồng trứng”, nay muốn sanh nữa, có thể sửa lại được không ?

Đáp: Có thể tuy rất khó. Kỹ thuật vi phẫu có thể nối lại ống dẫn trứng đã bị cột hay kẹp, tuy nhiên khả năng thành công thấp. Trong thực tế, phụ nữ đã cột ống dẫn trứng có thể dùng phương pháp thụ thai nhân tạo nghĩa là cho trứng thụ tinh trong ống nghiệm rồi cấy lại vào tử cung.